2.61
Sed aliquot ante annis, cum summa esset auctoritas in senatu populo patiente atque parente, inita
ratio est, ut et consules et tribuni pl. magistratu se
abdicarent, atque ut xviri maxima potestate sine provocatione crearentur, qui et summum imperium
haberent et leges scriberent. Qui cum x tabulas summa
legum aequitate prudentiaque conscripsissent, in annum posterum decemviros alios subrogaverunt, quorum non similiter fides nec iustitia laudata. Quo
tamen e collegio laus est illa eximia C. Iulii, qui
hominem nobilem, L. Sestium, cuius in cubiculo ecfossum esse se praesente mortuum diceret, cum
ipse potestatem summam haberet, quod decemvirum
sine provocatione esset, vades tamen poposcit, quod
se legem illam praeclaram neglecturum negaret, quae
de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui
vetaret.
ch. 37
2.62
Tertius est annus xviralis consecutus, cum iidem
essent nec alios subrogare voluissent. In hoc
statu rei publicae, quem dixi iam saepe non posse
esse diuturnum, quod non esset in omnis ordines civitatis aequabilis, erat penes principes tota res publica
praepositis xviris nobilissimis, non oppositis tribunis
pl., nullis aliis adiunctis magistratibus, non provocatione ad populum contra necem et verbera relicta.
Ergo horum ex iniustitia subito exorta est maxima
perturbatio et totius commutatio rei publicae;
qui duabus tabulis iniquarum legum additis, quibus,
etiam quae diiunctis populis tribui solent conubia,
haec illi ut ne plebei cum patribus essent, inhumanissima lege sanxerunt, quae postea plebei scito Canuleio abrogata est, libidinoseque omni imperio et acerbe
et avare populo praefuerunt. Nota scilicet illa res et
celebrata monumentis plurimis litterarum, cum
Decimus quidam Verginius virginem filiam propter -- --
unius ex illis xviris intemperiem in foro sua manu
interemisset ac maerens ad exercitum, qui tum erat
in Algido, confugisset, milites bellum illud, quod erat
in manibus, reliquisse et primum montem sacrum,
sicut erat in simili causa antea factum, deinde Aventinum armatos insedisse
